Gebogen stadsontwerp
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gebogen stadsontwerp is een stedenbouwkundige indeling waarbij straten en bouwwanden vloeiende of geknikte lijnen volgen in plaats van rechte, om een meer 'organisch' stadsbeeld te creëren.
Omschrijving
In gebogen stadsontwerpen zijn straten en bebouwing niet strikt lineair, maar volgen ze bijvoorbeeld hoogtelijnen of creëren ze besloten ruimtes en variërende stadsbeelden. Dit kan bijdragen aan een als 'natuurlijker' ervaren omgeving en een betere oriëntatie voor voetgangers. Stedenbouwkundigen zoals Camillo Sitte pleitten in de 19e eeuw al voor het belang van gebogen straten en publieke ruimtes met aandacht voor esthetiek en sociale interactie, als alternatief voor de rechtlijnige, functionele stadsplanning. Ook in de tuinstadbeweging en naoorlogse woonwijken werd soms gebruik gemaakt van gebogen structuren om een menselijkere schaal en meer groen te integreren. Gebogen straatpatronen kunnen de omvang van een stad groter doen lijken en zorgen ervoor dat bij elke stap een nieuw stadsbeeld opdoemt, waarbij gebouwen geleidelijk verschijnen.
Historische context en principes
De ideeën achter gebogen stadsontwerpen zijn terug te voeren op stedenbouwkundige theorieën die zich afzetten tegen louter functionele planning. Camillo Sitte bekritiseerde de eigentijdse, vaak rechtlijnige stedenbouw en pleitte voor het behoud en de adaptatie van historische stadskenmerken, waaronder gebogen straten en pleinen, vanuit esthetische en sociale overwegingen. Raymond Unwin benadrukte begin 20e eeuw eveneens het belang van gebogen straten en groene ruimtes in zijn werk over stadsplanning. Deze principes beïnvloedden onder meer de tuinstadbeweging, die streefde naar groene, leefbare woonomgevingen met een menselijke maat. Ook in naoorlogse wijken, waar planmatig werd gebouwd, zijn soms gebogen of geknikte straten te vinden, soms mede bepaald door het landschap.
Gebruikte bronnen: